Monika Sznajderman opisuje historię dwóch rodzin: żydowskiej rodziny ojca i polskiej rodziny jej matki. Choć książkę trudno się czyta, ze względu na wielość szczegółów: daty imiona, miejsca urodzenia oraz śmierci, podziwiam autorkę za ogrom pracy w poszukiwaniu starych dokumentów, fotografii domów, w których mieszkali jej przodkowie i zdjęć rodzinnych, które znalazła w archiwach. Jej przodkowie byli bardzo zdolni, wykształceni i dobroczynni. Zamieszkali w Radomiu już w połowie XVI w. W 1724 r. król August II nadał im przywilej zamieszkania w obrębie murów miejskich, a w XIX w. było tam już 11 tys. Żydów. W 1941 r. getta zostały zamknięte, a Niemcy Żydów wywozili do Treblinki. Jednak wielu z nich wymigrowało do Ameryki i Izraela.
Książka Moniki Sznajderman jest aktualna w odniesieniu do sporu między Polską a Izraelem. Obozy koncentracyjne założyli w Polsce hitlerowcy, a nie Polacy! Jednak nie byli bez winy, bo w czasie pogromu Żydów z Złoczowie w 1941 r. przyglądali się temu wydarzeniu. W Jaśle była synagoga, która po odzyskaniu niepodległości została rozebrana.
Czy człowiek żyje długo przez przypadek? Czy to jest jego przeznaczenie? – nikt o tym nie wie, tylko Bóg.
Maria Kantor DKK „Liberatorium”