Podczas imprezy „Wyraź wyraz” inaugurującej projekt „U-MÓWMY SIĘ NA...POLSKI!” układaliśmy z rozsypanych po jasielskim rynku liter, popularne wyrażenia związane z językiem. Powstały hasła takie jak: „Język lata jak łopata” czy „Koniec języka za przewodnika”, ale w polszczyźnie funkcjonuje ich wiele. Odniesienia do języka znajdujemy w przysłowiach, sentencjach, związkach frazeologicznych, idiomach. Zanim poszukamy przykładów, przyjrzyjmy się ich definicjom:
Przysłowie – to zdanie występujące w obrębie danej kultury w stałej postaci, wyrażające w formie bezpośredniej lub zmetaforyzowanej pewną myśl czy naukę ogólną, odnoszącą się do określonej sytuacji życiowej. Przybiera ono postać stwierdzenia, pouczenia, przestrogi -przeważnie jednozdaniowego, często jest rymowane. Cechą tematyczną przysłów jest ich sens moralny.
Powiedzenie – to krótka i zwięzła wypowiedź, zawierająca jakąś myśl ogólną, morał, itp.
Sentencja, maksyma, aforyzm – to zwięźle sformułowana wypowiedź (najczęściej jednozdaniowa), prozaiczna lub rymowana, zawierająca ogólną myśl o charakterze moralnym lub filozoficznym.
Związek frazeologiczny – to ustabilizowane w danym języku połączenie dwóch lub więcej wyrazów, które mają ustalone znaczenie, często przenośne, nie wynikające jednak ze znaczeń tych wyrazów. Do związków frazeologicznych zaliczane mogą być przysłowia, porzekadła, sentencje i maksymy.
Idiom (idiomat, idiomatyzm) – to wyraz, wyrażenie, zwrot właściwy danemu językowi. Jego znaczenie jest odmienne od znaczenia jakie należałoby mu przypisać, biorąc pod uwagę poszczególne części składowe oraz reguły składni, np. piąte koło u wozu - to osoba lub rzecz niepożądana, przeszkadzająca.
Znamy już subtelne różnice pomiędzy rodzajami tych charakterystycznych wypowiedzi, poszukajmy zatem popularnych powiedzeń, związków frazeologicznych czy przysłów, w których pojawia się słowo „język”. A może Państwo poszukają ich sami? Zapraszamy do weekendowego konkursu na stronie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaśle na portalu Facebook – spośród osób, które w komentarzach do tego artykułu zamieszczą wyrażenia (przysłowia, sentencje, idiomy itp) zawierające słowo „język” rozlosujemy upominki!
Przejdź do konkursu:
www.facebook.com/Miejska-Biblioteka-Publiczna-w-Jasle
Źródła:
Słownik terminów literackich / pod red. J. Sławińskiego, Wyd. 4, Wrocław, 2002
Słownik języka polskiego/ oprac. L. Drabik, A. Kubiak-Sokół, E. Sobol, L. Wiśniakowska, Warszawa, 2011
http://pl.wikipedia.org
http://sjp.pwn.pl/
Projekt dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Promocja języka polskiego”, który towarzyszy kampanii społeczno-edukacyjnej „Ojczysty – dodaj do ulubionych”.
Patronat nad projektem objęli: Burmistrz Miasta Jasła, Starosta Jasielski, Podkarpacki Wicekurator Oświaty.
Patronat medialny nad projektem sprawują: Polskie Radio Rzeszów, „Via” Katolickie Radio Rzeszów, Telewizja Jasielska, Portal terazJaslo.pl.
Partnerami projektu są:
Urząd Miasta Jasła, Powiat Jasielski, Jasielski Dom Kultury, Firma Tekpud, Młodzieżowy Dom Kultury w Jaśle, I Liceum Ogólnokształcące w Jaśle, Sielsky, Hornblend, SBP Oddział w Jaśle.
W działaniach projektowych biorą udział szkoły: Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Bieździedzy, Zespół Szkół w Szebniach, Zespół Szkół Publicznych w Święcanach, Zespół Szkół Publicznych w Umieszczu, Stowarzyszenie Unia Szkół w Gliniku Polskim – Szkoła Podstawowa w Roztokach, Szkoła Podstawowa nr 2 w Jaśle, Szkoła Podstawowa nr 4 w Jaśle, Gimnazjum nr 1 w Jaśle, Zespół Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle, Zespół Szkół Miejskich nr 4 w Jaśle.
